Fibromyalgie

Wat is Fibromyalgie?

Fibromyalgie wordt ook wel weke delen reuma genoemd. Het is een complexe aandoening met als belangrijkste kenmerk een wijdverspreide, chronische pijn in spieren en pezen die sterk kan wisselen van plek en intensiteit. Het is een multisysteem aandoening, wat inhoudt dat er meerdere orgaansystemen aangedaan zijn. Mensen met fibromyalgie ervaren behalve spierpijn ook symptomen zoals stijfheid, krachtverlies, slaapproblemen en stemmingswisselingen. Ook (extreme) vermoeidheid, concentratieproblemen en darmklachten komen bij het overgrote deel van de patiënten voor.

In de reguliere geneeskunde is nog niet volledig bekend waardoor fibromyalgie ontstaat. De meest bekende theorie over fibromyalgie is dat verwerking van pijnprikkels bij mensen met fibromyalgie anders verloopt dan bij mensen zonder fibromyalgie. Het brein raakt meer gevoelig voor de zenuwimpulsen die uit je lichaam komen waarmee prikkels uit de buitenwereld vertaald worden naar pijn waar dit normaal geen pijn zou geven. Dit mechanisme waarmee prikkels geregistreerd worden als pijn noemen we een “centraal sensitisatiefenomeen“. Waarom die prikkels anders verlopen met fibromyalgie heeft bij elk persoon een cluster aan oorzaken die de verschillende symptomen en de aandoening kan verklaren.

Bij fibromyalgie kunnen de volgende orgaansystemen aangedaan zijn:

Fibromyalgie Symptomen

Fibromyalgie wordt gekenmerkt door een breed scala aan symptomen die sterk wisselen van persoon tot persoon. De twee meest beperkende symptomen bij fibromyalgie is pijn en vermoeidheid. De chronische pijn zit in spieren en bindweefsel, en kenmerkend voor de chronische vermoeidheid is dat die niet verbeterd door rust. Mensen met fibromyalgie hebben de ene dag meer klachten dan de andere. Meestal heeft dit te maken met hun inspanning in de dagen ervoor, maar veel van de cliënten die wij doorsturen vertellen ons ook dat klachten ineens zomaar een aantal dagen verschrikkelijk slecht gaan. Klachten wisselen vaak sterk in intensiteit en soms dus zonder aanwijsbare oorzaak. Juist al die symptomen geven veel inzicht in waar de mogelijke oorzakelijke factoren liggen.

De meest voorkomende symptomen bij Fibromyalgie zijn klachten zoals:

Maar er zijn ook veel andere klachten die die onze therapeuten en ook wetenschappers veel zien voorkomen bij Fibromyalgie.

Al deze symptomen zijn zeer goede aanknooppunten om te weten welke orgaansystemen als oorzaak van de aandoening meespelen. Darmklachten kunnen bijvoorbeeld duiden op een disbalans in de darmflora (dysbiose); Concentratieproblemen en overgevoeligheid voor licht, geluid en aanraking kan het gevolg zijn van een disbalans van het zenuwstelsel (het autonome zenuwstelsel); Slaapproblemen kunnen ontstaan door een tekort aan serotonine wat bij mensen met fibromyalgie veel voorkomt; Stemmingswisselingen & prikkelbaarheid bij fibromyalgie kan het gevolg zijn van een tekort aan maagzuur, waardoor vitamine B12 te weinig opgenomen kan worden. Fibromyalgie komt dan ook vaak voor in combinatie met andere aandoeningen, zoals:

Dit komt omdat de orgaansystemen die met fibromyalgie iets te maken hebben, ook een invloed hebben op klachten bij bovenstaande aandoeningen.

Diagnose van fibromyalgie

De diagnose van fibromyalgie is langdurig omdat het geen objectieve aandoening is. Dat wil zeggen; bij het pijnsyndroom zijn in het ziekenhuis geen afwijkingen in bloedonderzoek te vinden, geen afwijkingen in de spieren en gewrichten te vinden, en ook geen afwijkingen op scans vanuit de hersenen te vinden. En dat maakt de aandoening direct zo ongrijpbaar. Jij hebt al maanden en maanden verschrikkelijk veel symptomen, en uiteindelijk is de diagnose een reductie van een checklist, een paar tenderpoints en een scorelijstje. En dan voelt het niet alsof er serieus gekeken is naar elke mogelijke oorzaak voor jouw klachten…

Om de diagnose te krijgen wordt er gekeken naar de volgende factoren:

Het is in ieder geval essentieel dat de arts door aanvullend onderzoek kan uitsluiten dat er geen andere oorzaken aanwezig zijn wat de pijnklachten kan verklaren. Helaas is dit onderzoek vaak niet uitgebreid en worden onderliggende oorzaken gemist of zijn bij artsen in het ziekenhuis zelfs niet bekend! Hier later meer over.

Fibromyalgiescore als hulp bij de diagnose

Na lichamelijk onderzoek is de fibromyalgiecore een tool om de diagnose te helpen stellen. Het is een optelsom van de pijnscore (0-19) en de symptoomscore (0-12). De fibromyalgiescore kan oplopen van 0 tot 31, afhankelijk van de mate en intensiteit van je klachten. Er wordt in ieder geval gesproken van fibromyalgie als je minstens 12 scoort.

WPI: De pijnscore

Met het meten van de pijnscore bekijkt je arts op welke plekken je pijn ervaren hebt in de afgelopen week. Het doel is bepalen hoe wijdverspreid jouw pijn is. Er zijn negentien gebieden die meedoen in de score, de negentien tenderpoints. Elk pijnlijk gebied scoort 1 punt. Heb je nergens pijn, dan is de pijnscore 0, heb je overal pijn, dan is de pijnscore 19.

SSS: De symptoomscore

De symptoomscore brengt de intensiteit in kaart van moeheid, niet uitgerust wakker worden en moeite met nadenken en concentreren in de afgelopen week. Deze worden gescoord tussen 0 = afwezig; tot en met 3 = in ernstige mate: ingrijpend, continue het leven verstorend. 

Verder bekijkt je arts welke extra symptomen je hebt gehad de afgelopen week. Dit gaat aan de hand van de lijst van 41 andere symptomen. De score hiervan is tussen de 0 = geen van deze symptomen; tot en met 3 = veel van deze symptomen.

De totale symptoomscore is een optelsom van de 3 hoofdsymptomen en de score van de extra symptomen. De score zit tussen de 0 en 12 in.

Behandeling van Fibromyalgie Regulier

Artsen schrijven vaak medicijnen voor om de pijn te verminderen en klachten van fibromyalgie te onderdrukken. Medicijnen tegen fibromyalgie bestaan niet, en pijnmedicatie geeft tot 30% verbetering in de klachten. Behandelingen in het ziekenhuis zijn er dus vooral op gericht te leren omgaan met fibromyalgie. Dit kan bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie zijn. Cognitieve gedragstherapie geeft gemiddeld een verbetering in de pijnscore van ongeveer 10 tot 20% bij de ene studie, tot 30% bij de andere studie. De effectiviteit komt vooral voort uit dat jij beter leert doseren en naar de grenzen van je lichaam leert luisteren, een essentieel onderdeel om fibromyalgie te genezen. Mensen met fibromyalgie voelen zich vaak schuldig naar gezin, collega’s, werkgevers en familieleden omdat zij vaak minder kunnen. Dit drijft je om snel over je grens te gaan en daarmee verergeren klachten sterk! Helaas zien de meeste buitenstanders dit niet de dagen daarna als iemand met fibromyalgie thuisgebonden oververmoeidheid op de bank ligt bij te komen.

Pijnmedicatie heeft ongeveer eenzelfde effectiviteit als therapie bij de psycholoog of psychiater. De pijnstiller Duloxetine geeft een reductie bij pijn bij fibromyalgie van ongeveer 15 – 30%. Dit geeft echter ook bijwerkingen waarvan de meest voorkomende hoofdpijn, misselijkheid, slaperigheid en vermoeidheid zijn. Het veelgebruikte antidepressivum Amitriptyline heeft een effectiviteit van ongeveer 20 – 30% in het reduceren van pijn. Beiden medicijnen danken hun effect aan het feit dat zij ervoor zorgen dat een stof genaamd serotonine langer zijn werk kan doen. Het neurohormoon wordt minder snel gedeactiveerd (terug opgenomen) en kan daarmee (pijn)prikkels vanuit het zenuwstelsel dempen.

Ook revalidatie en fysiotherapie wordt veel ingezet bij fibromyalgie. De effectiviteit van fysiotherapie is omstreden. De fysiotherapeut geeft bij fibromyalgie massagetherapie en dit werkt soms zelfs averechts – vooral als er te veel druk gezet wordt tijdens de massage. Dit komt omdat de druk meer pijnprikkeling geeft en daarmee het sensitisatiefenomeen versterkt (door de  pijn komt de pijn prikkeling in de hersenen samen. Door die extra pijnprikkeling raakt het brein gevoelig voor die pijnprikkels). 

De European League Against Rheumatism, het EULAR heeft aanbevelingen uitgebracht voor de diagnostiek en behandeling van fibromyalgie, gebaseerd op een systematische literatuurbeoordeling en expertconsensus. Deze aanbevelingen richten zich op een holistische benadering, waarbij zowel farmacologische als niet-farmacologische behandelingen moeten worden overwogen.

Oorzaken voor fibromyalgie

Bij het ziekenhuis ben je op een gegeven moment uitbehandeld… Je hebt de “fibrostempel” gekregen en buiten leren omgaan met je klachten kunnen artsen niet veel meer doen om de onderliggende oorzaak voor fibromyalgie vast te stellen en de aandoening te genezen. En daar ligt nu juist de kracht van een holistische benadering, of beter gezegd; functional medicine. Want waarom geeft je lichaam eigenlijk die pijn? Wat is de reden dat er vermoeidheid optreedt? Hoe komt het dat al die vage klachten als maag- en darmklachten, de fibrofog, stemmingswisselingen, wazig zicht en noem zo maar op ontstaan? Als we die vragen beantwoorden dan gaan we in de richting waarbinnen onze therapeuten bij U-care behandelen; namelijk de functionele geneeskunde. Dit richt zich op zoeken naar de onderliggende mechanismen die een aandoening kunnen veroorzaken en verklaren.

In de wetenschap is de oorzaak van fibromyalgie nog steeds onduidelijkheid. Dit komt omdat er vaak niet maar één oorzaak is voor zo’n complexe aandoening. Er zijn veel mechanismen die studies hebben geïdentificeerd als bijdragende factoren. En wanneer die factoren samen gaan spelen dan ontstaat fibromyalgie.

Chronische ontstekingen van het immuunsysteem

Een ontsteking is de eerste natuurlijke stap naar herstel van je lichaam. Eén van de ontstekingsstoffen die vrijkomt bij veel ontstekingen (zeker ontstekingen van de bindweefsels zoals bij weke delen reuma) is Substance-P. Substance-P is een stofje dat pijnprikkels naar je brein stuurt als er een ontsteking ontstaan is. Het voordeel daarvan is dat jij de pees die ontstoken is in je lichaam minder gebruikt. ‘Natuurlijk herstel bevorderend gedrag’ noemen we dit, een belangrijke evolutionaire bescherming. Maar wanneer die ontstekingen chronificeren gaat het mis. Dan wordt er dus constant te veel Substance-P aangemaakt. En worden er constant pijnprikkels naar je brein toegestuurd.

Disbalans in het zenuwstelsel

Het deel waarvan uit onze hersenen de spieren aansturen bestaat uit veel verschillende onderdelen, waaronder het sympathische en parasympatische zenuwstelsel. Bij mensen met fibromyalgie zien wetenschappers een overactief sympathisch en onderactief parasympathsch zenuwstelsel. Bij een disbalans in dit gas en rempedaal van het zenuwstelsel zul je sneller ontstekingen produceren welke ook sneller chronificeren. Je spierspanning is basaal hoger wat meer pijnprikkels en minder bloedcirculatie tot gevolg heeft. Het effect van remmende stoffen zoals serotonine en magnesium in het zenuwstelsel werken minder omdat het rempedaal – de parasympathicus onderdrukt wordt door het gaspedaal.

Infecties

Infecties spelen een centrale rol bij het ontwikkelen van fibromyalgie. Veel mensen die fibromyalgie ontwikkelen leggen deze link niet zo snel, maar krijgen bijvoorbeeld een paar jaar na een zware griep ineens veel klachten. Onderzoekers zagen in 2008 al dat infecties als hepatitis C en de ziekte van Lyme duidelijke oorzaken zijn voor het ontstaan van de aandoening. Wanneer dit soort infecties in het lichaam aanwezig zijn kunnen sommigen van hun binnenin onze cellen gaat zitten. Dit noemen we intracellulaire infecties en is een van de meest potente triggers voor het activeren van (chronische) ontstekingen.

Disbalans in de stressresponse – de HPA as

Een belangrijke oorzaak voor het aanhouden van klachten is een zogenaamde “bijnier uitputting”. Wetenschappers zien bij fibromyalgie dikwijls een tekort aan bijnierhormonen waaronder cortisol. Cortisol is het stresshormoon wat nauw samenwerkt met het sympathische en parasympatische zenuwstelsel. Maar cortisol heeft ook de neiging het immuunsysteem te onderdrukken. In een moment van stress is er geen tijd voor herstel immers. Bij chronische stressoren bijvoorbeeld door infecties of trauma’s worden hormonale klieren aangestuurd om heel veel cortisol aan te maken, en na een tijdje wordt dit proces “ge-downreguleerd” om het immuunsysteem weer ruimte te geven de ontsteking en daarmee het herstelproces af te maken. Een tekort aan bijnierhormonen geeft echter een onophoudend uitputting, PMS klachten, slecht herstellen, moe wakker worden en pijn in bindweefsel, spieren en gewrichten.

Disbalans in de hormoonhuishouding

Bij mensen met fibromyalgie zien we substantieel een tekort aan serotonine in het bloed en het hersen- en ruggenmergvocht. Serotonine speelt een cruciale rol in het slaap en waakritme, de bloedvatcirculatie, je hongergevoel, je libido en het reguleren van pijnsensatie. Zie het als de stof die het rempedaal (de parasympaticus) van jouw pijnprikkels activeert. Te weinig rempedaal en jouw pijnprikkels komen 10x zo heftig binnen.

Lekkende darmsyndroom

Ons darmslijmvlies moet alles wat niet in onze bloedbaan terecht hoort te komen in de darmen houden, wat cruciaal is voor patiënten met fibromyalgie. Bij een lekkende darm staat het darmslijmvlies te veel of te lang open. Hierdoor is het darmslijmvlies niet in staat indringers als bacteriën, virussen, parasieten en onverteerde voeding uit je bloedbaan te houden. Wanneer dit soort beestjes of onverteerde voedingsresten in je bloedstroom komen geeft dit ten alle tijden een ontsteking.

In deze wetenschappelijke studie zagen de onderzoekers dat mensen met fibromyalgie een verhoogde hoeveelheid ontstekingsstoffen zoals TNF-α in hun lichaam dragen en dus een verhoogde ontstekingsactiviteit in het lichaam hebben (die ontstekingswaarde die de reumatoloog dus schijnbaar vaak lijkt te missen. Maar schrale troost, deze stof is waarschijnlijk nooit in zijn opleiding naar voren gekomen). Een lekkende darm is een zeer veel voorkomende oorzaak voor deze verhoogde ontstekingsactiviteit in het lichaam.

Verstoring van de darmflora

Onze darmflora is essentieel voor onze gezondheid. Het traint ons immuunsysteem, ondersteund onze vertering en maakt voedingsstoffen aan voor ons lichaam. Wetenschappers zien een duidelijk verband tussen de ernst van klachten bij fibromyalgie en specifiek missende bacteriën in de darmflora. Ook geeft deze verstoring in de darmflora een perfecte omstandigheid voor parasieten, bacteriën en schimmels om zich te vestigen in de darmen. Dit geeft een grotere kans op een lekkende darmsyndroom en chronische ontstekingen in het lichaam.

Mitochondropathie

Wanneer cellen van binnen beschadigd worden door schadelijke processen kunnen verschillende onderdelen van de cel kapot gaan. Een van die onderdelen zijn de mitochondria. Een essentieel onderdeel voor het welzijn van elke cel. Dit zijn namelijk de energiecentrales van ons lichaam. Wanneer deze energiecentrales beschadigd of verloren raken kunnen zij niet voldoende energie meer produceren voor allerlei processen in ons lichaam. Dit noemen we in de wetenschap een mitochondriopathie. Een situatie die veel aandoeningen kan triggeren, waaronder fibromyalgie.

Intoxicatie van bindweefselcellen

Wanneer de lever niet optimaal in staat is toxische stoffen uit het lichaam te werken wordt dit opgeslagen in bindweefsel- en spierweefselcellen. Dit kan veel klachten veroorzaken omdat het ontstekingen triggert.

Onderzoekers zagen dat na het verwijderen van bijvoorbeeld alle tandheelkundige metalen bij patiënten met weke delen reuma (een grote bron van intoxicatie) de helft van de participanten na 5 jaar geen fibromyalgie meer hadden. Dit geeft een duidelijk verband tussen dit soort toxische metaalbelastingen en het ontstaan van fibromyalgie weer.

Zuurstoftekort

Mensen met weke delen reuma hebben vaak veel last van een hoge spierspanning. Bij een grotere spierspanning kan er minder bloed door de kleine haarvaatjes stromen. Dit geeft een zuurstoftekort in de weefsels en triggert ontstekingen.

Wetenschappers zien onder andere ook een ijzergebrek bij fibromyalgie patiënten meer voorkomen, wat de kans op een zuurstoftekort in bindweefsels vergroot. Een ijzergebrek zorgt er namelijk voor dat je minder zuurstof kunt transporteren door het lichaam. Een tekort aan ijzer en een verslechterde microcirculatie geven zowel ontstekingen in het lichaam als verzuring van de spieren bij weke delen reuma.

Verstoorde slaap cyclus

In je slaap herstelt het lichaam en de geest, en dat herstel gaat in “5 slaapfases”. De diepe slaapcyclus is het moment waarop de spieren en gewrichten en de rest van het lichaam fysiek herstelt. Bij fibromyalgie zien we dat mensen minder goed in diepe slaap komen en de kans groter is dat zij korter in diepe slaap blijven.

Dat betekent dus dat jij minder lang en optimaal fysiek kunt herstellen. De verstoorde slaapcyclus kan goed verband hebben met het tekort aan serotonine omdat serotonine een belangrijk hormoon is voor je slaap & waakritme. Deze wisselwerking tussen het hormoonsysteem en je slaap kan de reden dat jij je ’s ochtends niet hersteld voelt na een nacht slapen, waarom je slaapproblemen ervaart en weinig energie hebt in de ochtend.

Risicofactoren

Fibromyalgie komt bij ongeveer 1 tot 8% van de bevolking voor. Vrouwen hebben doorgaans een hogere kans op het ontwikkelen van fibromyalgie dan mannen. Ongeveer 90% van alle fibromyalgie patiënten is vrouw. Dit komt volgens wetenschappers door het verschil in de neiging van het mannelijke en vrouwelijke immuunsysteem.

Dit verschil heeft met name te maken met de veranderingen die het immuunsysteem moet maken tijdens de zwangerschap. Hierdoor is helaas ook meer kans op het ontwikkelen van aandoeningen zoals fibromyalgie.

Sommige wetenschappers vinden dat de aandoening als auto-immuunaandoening gezien moet worden. Dit komt omdat de laaggradige ontstekingen die ontstaan in het lichaam de uiteindelijke klachten van fibromyalgie veroorzaken. Ook auto-immuunaandoeningen komen veel meer voor bij vrouwen dan bij mannen.

Trauma’s van het onderbewuste

Onderzoekers zien een zeer duidelijk verband tussen traumatische ervaringen en het ontstaan van fibromyalgie. Waarbij fysieke mishandeling in het verleden de kans tot wel 3x zo groot maakt om fibromyalgie te ontwikkelen.

Ook seksuele mishandeling en medisch traumatische ervaringen geven een verhoogde kans op het ontwikkelen van weke delen reuma. fibromyalgie is daardoor niet alleen een fysieke aandoening, maar ook psychosociale aandoening. De traumatische gebeurtenissen verstoren het autonome zenuwstelsel en veroorzaken hierbij klachten van fibromyalgie.

Voedingstekorten

Bij fibromyalgie zien we veel voedingstekorten zoals bijvoorbeeld een tekort aan Omega 3, magnesium, vitamine B12 en Co-Q10. Een tekort aan Omega 3 vergroot de kans op een chronische ontsteking. Een magnesium tekort geeft een verhoogde spierspanning en minder bloedcirculatie met een zuurstoftekort tot gevolg.

Een vitamine B12 tekort veroorzaakt bijvoorbeeld last van pijn, stijfheid en vermoeidheid, hersenmist of ‘fibrofog’, cognitieve stoornissen, tintelingen, doofheid of zelfs volledige gevoelloosheid. Co-Q10 is essentieel voor de energieproductie en de bescherming van onze mitochondriën van schadelijke stoffen en indringers. Dit is dan ook de reden dat suppletie in behandeling gunstig werken bij fibromyalgie

Schildklieraandoeningen & de schildklier-hersen-as

In het bijzonder komt fibromyalgie veel voor bij mensen met een te traag werkende schildklier. Ongeveer 40% van de mensen met een trage schildklier hebben ook fibromyalgie. Het is niet duidelijk of deze verstoring een gevolg van de fibromyalgie is of andersom. Vaak zien onze therapeuten bij U-care in bloedonderzoek wel een subklinische trage schildklier.

Dan is de vertraging nog niet erg genoeg voor een diagnose hypothyreoïdie, maar zo’n subklinische situatie kan al wel veel klachten geven. Vaak is het moeilijk vast te stellen bij de huisarts omdat er beperkt bloedonderzoek gedaan wordt en een schildklieraandoening vaak gemist wordt. Zelfs bij de specialist in het ziekenhuis wordt niet altijd het volledige onderzoek gedaan.

Genetische factoren

Wetenschappers zien dat genetische factoren mogelijk een rol meespelen in het ontwikkelen van fibromyalgie. Alhoewel omgevingsfactoren (de lifestyle) nog steeds meer invloed heeft dan genetische factoren kunnen deze factoren er wel toe bijdragen dat je sneller vatbaar bent voor het ontwikkelen van fibromyalgie.

In specifiek zien wetenschappers een “ondergemethyleerd” DNA patroon. Simpel vertaald betekend dit dat processen als DNA reparatie, stress response, zenuwimpuls en zelfs de bedrading in het brein niet optimaal functioneren omdat genen niet voldoende afgeremd of gestimuleerd worden.

Leven met fibromyalgie & Lifestyle Advies

Het leven met fibromyalgie kan uitdagend zijn vanwege de constante pijn, vermoeidheid en andere symptomen die de kwaliteit van leven kunnen beïnvloeden. Dus hoe kun je hiermee omgaan?

Allereerst is het belangrijk om te beseffen dat het leren omgaan met fibromyalgie slechts een pleister op de grote open wond is. Eigenlijk wil je natuurlijk de oorzaak van de klachten aanpakken, in plaats van de klachten wat te verlichten. Het achterhalen van de onderliggende oorzaak is daarom altijd de eerste stap naar een verbeterde kwaliteit van leven. Bij U-care kun je een gratis health-call inplannen waarin we samen de onderliggende oorzaak van jouw klachten achterhalen. Deze healthcall is volledig vrijblijvend.

Een van de belangrijkste strategieën om echter om te gaan met deze aandoening is beweging en rust met veel regelmaat. Het lichaam is een zeer slimme machine, en de pijn zorgt voor natuurlijk herstel bevorderend gedrag. Bij pijn en vermoeidheid vermijd jij dingen die je klachten erger maken! Belangrijk is dus dat je goed luistert naar je grenzen en daar ZEKER NIET overheen dendert. 

Veel van onze therapeuten zien dit gebeuren bij mensen met chronische klachten. Logisch, want als je je een dag beter voelt wil je je huis aan kanten hebben, iets leuks doen met je gezin en even genieten van je goede dag. Maar dat moet jij de dagen daarna bekopen, en dat staat je herstel in de weg!

Therapieën zoals mindfulness en cognitieve gedragstherapie kunnen helpen bij het omgaan met de aandoening. Verder is voldoende beweging essentieel. Beweging heeft invloed op bijna elk proces in ons lichaam met vaak veel positieve bijdragen.

Bij fibromyalgie bevorderd het de slaap en waak cyclus niet alleen, maar het brengt ook de chronische ontstekingen iets tot rust. Dit komt omdat spieren die in beweging gezet worden een speciaal soort stofjes genaamd “myokines” aanmaken. En dit stofje brengt het immuunsysteem tot rust. Ook hier is het echter extreem belangrijk om binnen de grenzen te blijven. Een multidisciplinair revalidatietraject of een fysiotherapeut kan hierbij helpen.

Door een multidisciplinaire aanpak te omarmen en samen te werken met specialisten kunnen mensen met fibromyalgie hun kwaliteit van leven terugkrijgen weer volledig actief deelnemen aan het dagelijks leven. Het allerbelangrijkste is dat er gekeken wordt naar de onderliggende factoren die de aandoening veroorzaken.

Maar dit herstel duurt vaak lang en gaat met kleine stapjes. Klachten kunnen lang blijven en voor zo’n traject is doorzettingsvermogen nodig. Het alternatief is echter dat je de bestrijding van de klachten aan spieren en gewrichten aan het ziekenhuis overlaat met medicijnen om de aandoening te onderdrukken.

Klachten verminderen met pijnstillers verhelpt tijdelijk de symptomen, maar het onderliggende probleem zoals infecties, chronische ontstekingen en een disbalans in het microbioom of het zenuwstelsel wordt er niet mee opgelost!